Στα μεγάλα βάθη της ανθρώπινης ιστορίας, ως εκεί που μπορούμε σήμερα να γνωρίζουμε, τα «ουράνια» ήταν πάντα η επικράτεια των θεών. Στην ανθρώπινη σκέψη τα όντα που κατοικούσαν σ’ έναν κόσμο πέρα από τη Γη, θεωρούνταν συνήθως υπερφυσικά.
Τα φυσικά φαινόμενα που διαδραματίζονται σ’ αυτό το κοσμικό κύτταρο, μόλις τους τελευταίους τρεις αιώνες άρχισαν να κατανοούνται πλήρως και να εξηγούνται με σαφήνεια. Όμως για το υπόλοιπο χρονικό διάστημα από την εμφάνιση του Homo sapiens έως και πρόσφατα, η καταιγίδα που έφερνε καταστροφικές κατολισθήσεις, ο καύσωνας που ακολουθούνταν από ξηρασία, οι κεραυνοί που σκότωναν ζώα και ανθρώπους, αποδίδονταν σε ενέργειες υπερφυσικών όντων, τα οποία, σύμφωνα με τις τότε αντιλήψεις, προχωρούσαν σ’ αυτές τις εκδηλώσεις είτε γιατί θύμωναν με τους ανθρώπους, είτε γιατί μάλωναν μεταξύ τους, είτε -γιατί όχι- διασκέδαζαν με τα αδύναμα πλάσματα της Γης.
Μέσα στο ανθρώπινο πλήθος πάντα ξεχώριζαν κάποιοι, που ήταν πιο συνετοί ή περισσότερο σκεπτόμενοι ή πιο πονηροί και ήταν αυτοί που αναλάμβαναν να επικοινωνούν με αυτά τα υπερφυσικά όντα (θεούς), να τα εξευμενίζουν και κατ’ ανάγκη να μεταφέρουν τις επιθυμίες τους στους υπολοίπους που βέβαια «κατά σύμπτωση» εξυπηρετούσαν και τους ίδιους .
Έτσι αυτοί οι «ολίγοι» καθιερώνονταν ως οι εκλεκτοί, ή ως η κοσμική εξουσία της θεότητας, ή ως ιεροί μεσίτες. Δεν ήταν δύσκολο να δημιουργήσουν κλίκες με ιεραρχική οργάνωση, να αναλαμβάνουν τη διοίκηση των πληθυσμών ή να εμπλέκονται έμμεσα σ’ αυτή και να αναπτύσσουν φιλοσοφίες με βασικό συστατικό την αμετάκλητη πίστη και υπακοή στις θεότητες ή τον θεό, που ονομάστηκαν θρησκείες.
Στην ανθρώπινη ιστορία, μέσα στους λαούς της Γης γεννήθηκαν δεκάδες ή ίσως εκατοντάδες τέτοιες δοξασίες που έφτασαν στο ζενίθ τους παράκμασαν και άφησαν τη θέση τους σε νεότερες, πάντα όμως διαθέτοντας το ίδιο ατέλειωτο εμπόρευμα απαραίτητο ίαμα στις αγωνίες και πνευματικές αδυναμίες του αφελούς πλήθους.
Με το πέρασμα του χρόνου, η εξέλιξη και αναβάθμιση της ανθρώπινης νόησης οδήγησε σε νέους τρόπους σκέψης που είχαν σαν αποτέλεσμα μια διαφορετική αντίληψη για τον πραγματικό κόσμο, ενώ στην έκφραση της περιείχε ένα επίσης καινούργιο χαρακτηριστικό τον ορθό λόγο και την αμετάκλητη τεκμηρίωση του.
Αυτός ο νέος τρόπος αντίληψης του κόσμου που ζούμε ονομάστηκε επιστήμη, όρος που καθιερώθηκε από τον Πλάτωνα και σήμαινε την ασφαλή και αναμφίβολη γνώση.
Αργότερα συστηματοποιήθηκε από τον Αριστοτέλη και τους άλλους φιλόσοφους, οι οποίοι δεν αρκούνταν πια μόνο στη γνώση ενός γεγονότος, αλλά αναζητούσαν και τα αίτια του. Σήμερα είναι το σύνολο των γνώσεων που συνδέονται οργανικά μεταξύ τους, ανήκουν στην ίδια κατηγορία και έχουν αντικειμενικό κύρος.
Μετά την ανακάλυψη του τηλεσκοπίου το 1608 από τον Ολλανδό Χανς Λίππερσχαϋ και τη χρήση του από τον Γαλιλαίο, οι άνθρωποι απόχτησαν μια φευγαλέα εικόνα της απεραντοσύνης του σύμπαντος με την αποκάλυψη χιλιάδων άλλων αστέρων, αόρατων στο γυμνό μάτι, και δημιουργήθηκε η πρώτη υποψία για την ύπαρξη και άλλων ηλιακών συστημάτων.
Το όλο ζήτημα τοποθετήθηκε σε πιο ασφαλή βάση με το έργο του Ισαάκ Νεύτωνα, του οποίου οι νόμοι της κίνησης και της βαρύτητας, άνοιξαν τις πόρτες σε μια ολοκληρωμένη θεωρητική και μαθηματική ανάλυση της δομής του σύμπαντος.
Πιο συγκεκριμένα, ο νόμος της παγκόσμιας έλξης συνεπαγόταν ότι και τα άλλα άστρα, ή ήλιοι, υπόκεινται στις ίδιες φυσικές διεργασίες στις οποίες υπόκειται και το δικό μας ηλιακό σύστημα, συνεπώς, και αυτά τα άστρα μπορεί να έχουν δικά τους πλανητικά συστήματα.
Έτσι ήρθαν πάλι στο προσκήνιο παλαιότερες απόψεις περί πολλών κόσμων και μάλιστα κατοικημένων από νοήμονα όντα.
Η ιδέα της ύπαρξης πλήθους κατοικημένων κόσμων χρονολογείται από την αυγή της έλλογης σκέψης και της επιστημονικής αναζήτησης. Από την αρχαία ελληνική ιστορία ανασύρουμε σαφή στοιχεία για άλλους κόσμους μέσα από τις θεωρήσεις των Ελλήνων φιλοσόφων:
«Υπάρχουν άπειροι κόσμοι, άλλοι όμοιοι και άλλοι διαφορετικοί από τον δικό μας κόσμο.
Επειδή τα άτομα που είναι άπειρα σε αριθμό…. φτάνουν ως τις πιο μακρινές αποστάσεις.
Διότι αυτά τα άτομα που η φύση τους είναι τέτοια ώστε ένας κόσμος θα μπορέσει να γεννηθεί
ή να δημιουργηθεί από αυτά, δεν εξαντλήθηκαν σε ένα κόσμο ή σε περιορισμένο αριθμό κόσμων….
Έτσι δεν υπάρχει πουθενά εμπόδιο για την ύπαρξη άπειρων κόσμων…. Πρέπει να πιστέψουμε
ότι σε όλους τους κόσμους υπάρχουν ζωντανά πλάσματα και φυτά και άλλα πράγματα που
βλέπουμε σε αυτόν εδώ τον κόσμο».
Πρόκειται για ένα απόσπασμα από μία επιστολή του Έλληνα φιλοσόφου Επίκουρου προς τον Ηρόδοτο τον 4ο αιώνα π.Χ. Τον 3ο π.Χ. αιώνα ο Λεύκιππος και ο Διογένης ο Λαέρτιος περιέγραφαν τον σχηματισμό άλλων κόσμων και λίγο αργότερα ο Λατίνος ποιητής και φιλόσοφος Λουκρήτιος, επαναλάμβανε το επιχείρημα του Επίκουρου, ότι με δεδομένο το άπειρο πλήθος ατόμων δεν υπάρχει προφανές εμπόδιο για τον σχηματισμό άλλων κόσμων.
Η ιδέα της εξωγήινης ζωής ήταν οπωσδήποτε κοινό θέμα συζήτησης μεταξύ των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων.
Οι Πυθαγόρειοι είχαν την άποψη ότι η Σελήνη κατοικούνταν από όντα ανώτερα αυτών της Γης και μεταγενέστερα ο Έλληνας δοκιμιογράφος Πλούταρχος (46 – 120μ.Χ), συγκρίνοντας τη Σελήνη με τη Γη, διατύπωνε σκέψεις αναφορικά με τη φύση και τις προθέσεις των κατοίκων της Σελήνης. Μάλιστα νόμιζε ότι οι σκοτεινές περιοχές της επιφάνειας του δορυφόρου μας, είναι θάλασσες, περιγραφή που επιβιώνει μέχρι και σήμερα στην ονομασία αυτών των περιοχών.
Με την ανάπτυξη της σύγχρονης επιστήμης και την εργασία του Κοπέρνικου όπου αποδεικνυόταν ότι η Γη δεν βρίσκεται στο κέντρο του Σύμπαντος -αντίθετα η Γη και οι άλλοι πλανήτες κινούνται σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο- επικράτησε για τα καλά η αντίληψη ότι οι πλανήτες είναι μάλλον άλλοι κόσμοι, λίγο πολύ σαν τη Γη, παρά μυστηριώδης ουράνιες οντότητες.
Την πρωτοπορία σ’ αυτή τη μεταστροφή την είχε ο δομινικανός μοναχός και σχολαστικός φιλόσοφος Giordano Bruno. Για τις ιδέες του χαρακτηρίστηκε αποστάτης και αναγκάστηκε να φύγει από την Ιταλία το 1584 και να πάει να εργαστεί στην Οξφόρδη, όπου και ανέπτυξε την πίστη του στο Κοπερνίκειο αστρονομικό σύστημα, όσο και στην ύπαρξη άπειρου πλήθους κατοικημένων κόσμων.
Στο βιβλίο του «Περί άπειρου σύμπαντος και κόσμων», διέκρινε τα άστρα από τους πλανήτες, όμως με πιθανότητα λάθους, αφού υποστήριζε πως και οι δύο κατηγορίες σωμάτων κατοικούνταν. Δυστυχώς αυτές οι απόψεις θεωρήθηκαν επικίνδυνες από την Ιερά Εξέταση και όταν ο Bruno επέστρεψε στην Ιταλία το 1592, συνελήφθη και οκτώ χρόνια αργότερα το 1600 θανατώθηκε στην πυρά, με την κατηγορία του αιρετικού.
Όμως εκείνη την εποχή η επιστημονική επανάσταση βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη.
Ο Kepler μελέτησε τη Σελήνη και την συνέκρινε έντονα με τη Γη όπως είχε κάνει και ο Πλούταρχος, αλλά όλως περιέργως αντέστρεψε την ερμηνεία του, δηλώνοντας ότι οι φωτεινές περιοχές της σεληνιακής επιφάνειας ήταν θάλασσες. Υπέθεσε επίσης πως οι κάτοικοι της Σελήνης είχαν πολύ μεγαλύτερα σώματα και ανθεκτικότερη κράση από εμάς, λόγω των μεγάλων σεληνιακών ημερών.
Οι υποθέσεις όμως περί άλλων κατοικημένων κόσμων αυξήθηκαν με μαθηματική πρόοδο, μόλις ο Γαλιλαίος έστρεψε το τηλεσκόπιο του στα ουράνια. Αυτό είχε ως επακόλουθο κατά τον 17ο αιώνα να δημοσιευθούν πολλά έργα, σ’ ολόκληρη την Ευρώπη στα οποία μελετούνταν οι επιπτώσεις της νέας αστρονομίας και της τροποποιημένης θεώρησης του κόσμου.
Ο Γαλιλαίος στο «Διάλογό» του εξέταζε κατά πόσο η Σελήνη και οι πλανήτες μπορούσαν να συντηρήσουν κατοίκους σαν εμάς.
Ο Άγγλος κληρικός John Wilkins στο βιβλίο του «Ανακάλυψη ενός κόσμου στη Σελήνη» που πρωτοεκδόθηκε το 1638 υποστήριξε σθεναρά την άποψη ότι υπάρχουν κάτοικοι στη Σελήνη.
Ο Kepler αναγνωρίζοντας τους θεολογικούς κινδύνους που επιφύλλασε η ιδέα περί άλλων κατοικημένων κόσμων υπογράμμιζε: «Εάν υπάρχουν σφαίρες στον ουρανό παρόμοιες με τη δική μας….τότε πως είναι δυνατόν τα πάντα να υπάρχουν για χάρη των ανθρώπων; Πως μπορούμε να είμαστε κύριοι των δημιουργημάτων του Θεού;».
Μπορεί ο Γαλιλαίος να ανέλυσε τον Γαλαξία σε μεμονωμένα άστρα, δίνοντας έτσι μια πρώτη φευγαλέα εικόνα της απεραντοσύνης του Σύμπαντος, όμως ο Ισαάκ Νεύτων ήταν εκείνος που τοποθέτησε τελικά αυτά τα ζητήματα σε μια πιο ασφαλή βάση.
Ο νόμος της παγκόσμιας έλξης όπως ήδη αναφέρθηκε συνεπαγόταν ότι και άλλα άστρα ή ήλιοι, υπόκεινται στις ίδιες φυσικές διεργασίες στις οποίες υπόκειται και το δικό μας ηλιακό σύστημα, συνεπώς, και αυτά τα άστρα μπορεί να έχουν τα δικά τους πλανητικά συστήματα.
Στα τέλη του 17ου αιώνα ο Ολλανδός αστρονόμος και φυσικός Cristiaan Huygens δημοσίευσε μια λεπτομερή πραγματεία περί εξωγήινης ζωής με τον τίτλο «Κοσμοθεωρία», στην οποία ισχυρίστηκε ότι αρμόζει σε μια αγαθοεργό θεότητα να προικίσει άλλους κόσμους με ζωή και νοήμονα όντα. Αμφισβήτησε όμως ότι η Σελήνη ήταν κατάλληλος τόπος για να υπάρχει ζωή.
Στην Αγγλία ο Richard Bentley επικαλέστηκε τον Νευτωνισμό στην προσπάθεια του να καταδείξει τις πράξεις του Θεού στο φυσικό Σύμπαν, αναπτύσσοντας το επιχείρημα, ότι ο Θεός δεν θα δημιουργούσε τόσα πολλά άστρα, τα περισσότερα από τα οποία δεν φαίνονται από τη Γη με γυμνό οφθαλμό, για χάρη του ανθρώπου. Άρα, πρέπει να υπάρχουν προς όφελος εκείνων που ζουν στους πλανήτες οι οποίοι βρίσκονται κοντά σ’ αυτά τα άστρα.
Η πίστη ότι το Σύμπαν είναι γεμάτο από κατοικημένους πλανήτες παρέμεινε ευρέως διαδεδομένη ολόκληρο τον 17ο αιώνα, έτσι ώστε ο μεγάλος φιλόσοφος του 18ου αιώνα Immanuel Kant μπορούσε να γράφει εκτενώς σχετικά με το ζήτημα των εξωγήινων όντων, χωρίς το φόβο να γελοιοποιηθεί.
Το 1853 ο φιλόσοφος William Whewell, διευθυντής του Trinity College του Καίμπριτζ, δημοσίευσε ανώνυμα ένα φυλλάδιο με τον τίτλο «Περί του πλήθους των κόσμων» πραγματευόμενος την ιδέα με φιλοσοφικά, θεολογικά και επιστημονικά κριτήρια προκαλώντας έντονες συζητήσεις στις οποίες εξετάστηκαν οι επιπτώσεις της ύπαρξης εξωγήινων κόσμων παράλληλα με επιστημονικά θέματα.
Στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα οι συζητήσεις πάνω στην ιδέα της εξωγήινης ζωής, είχαν πάρει μεγάλη έκταση σχεδόν σε ολόκληρο τον πλανήτη. Συμπεράσματα και απόψεις παρουσιαζόταν σε βιβλία και φυλλάδια, εφημερίδες και περιοδικά, σε κηρύγματα και ερμηνείες γραφών, σε ποιήματα και θεατρικά έργα, ακόμη και σε κάποιον ύμνο ή πάνω σε μια ταφόπετρα.
Καθηγητές πανεπιστημίων και διευθυντές αστεροσκοπείων, πλοίαρχοι και αρχηγοί κρατών, ριζοσπάστες και συντηρητικοί, επιστήμονες και σοφοί, ορθόδοξοι και ετερόδοξοι, όλοι είχαν κάτι να πουν.
Το κλίμα όμως άλλαξε κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα αφού επικράτησε ο σκεπτικισμός και η αυστηρή έρευνα, που άρχισε να αποθαρρύνει την αχαλίνωτη εικοτολογία σχετικά με την ύπαρξη εξωγήινων όντων.
Καθώς οι ενδείξεις της αστρονομίας άρχισαν να αυξάνονται, οι επιστήμονες άρχισαν να εγκαταλείπουν την ιδέα περί άλλων κατοικημένων κόσμων. Το φιλοσοφικό επιχείρημα ότι, απλώς επειδή υπάρχουν άλλοι πλανήτες, πρέπει να κατοικούνται, έχασε την ισχύ του.
Μοναδική εξαίρεση αποτελεί ίσως ο Ιταλός αστρονόμος Giovanni Schiaparelli, ο οποίος μελετώντας λεπτομερώς τον Άρη, ανέφερε, το 1877, την ύπαρξη σκούρων γραμμών στην επιφάνειά του. Γι’ αυτά τα χαρακτηριστικά χρησιμοποίησε τη λέξη canali που στα Ιταλικά σημαίνει φυσικές διώρυγες ή κοίτες, με αποτέλεσμα οι παρατηρήσεις του να παρεξηγηθούν από τον αγγλόφωνο κόσμο ως αναφερόμενες σε “canals”, που στα αγγλικά σημαίνει τεχνητές διώρυγες.
Οι αστρονόμοι ενθουσιάστηκαν και άρχισαν να διερευνούν εξονυχιστικά τον κόκκινο πλανήτη αναζητώντας ενδείξεις ζωής. Άρχισαν να δημοσιεύονται χάρτες της επιφάνειας του Άρη όπου επιδεικνύονταν τα περίτεχνα δίκτυα γραμμώσεων, ενώ ο Αμερικανός αστρονόμος Percival Lowell, ίδρυσε το αστεροσκοπείο Lowell στην Αριζόνα κυρίως για τη μελέτη των καναλιών του Άρη. Ο ίδιος δήλωνε με ενθουσιασμό: «…το ότι ο Άρης κατοικείται από κάποιου είδους όντα μπορούμε να το θεωρήσουμε τόσο βέβαιο, όσο είναι βέβαιο τι μπορεί να είναι αυτά τα όντα».
Παρ’ όλα αυτά και κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, οι συζητήσεις γύρω από την εξωγήινη ζωή περιοριζόταν σχεδόν αποκλειστικά στη λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας και παρ’ ότι οι ιστορίες είχαν ένα επίχρισμα επιστήμης, ήταν απροκάλυπτα φανταστικές.
Όμως κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με την ανάπτυξη συστημάτων εναέριων συγκρούσεων, κυρίως αεριωθούμενων αεροπλάνων, ραντάρ, πυραύλων και της ατομικής βόμβας, υπήρξε νέα ευαισθητοποίηση του κόσμου σε ότι αφορούσε την απειλή από τον ουρανό.
Φάνηκε πως μόνο ένα μικρό βήμα χώριζε την πραγματικότητα του βλήματος V2 από αυτήν ενός διαστημοπλοίου που μεταφέρει εξωγήινους με ανώτερο οπλισμό.
Ήταν η μεγάλη ευκαιρία για τους συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας και δημιουργούς κινούμενων σχεδίων και ταινιών που εκμεταλλεύτηκαν αυτούς τους φόβους, εγκαινιάζοντας έτσι την εποχή της διαστημικής επιστημονικής φαντασίας.
Κατά τα μεταπολεμικά χρόνια σημειώθηκε επίσης τεράστια αύξηση στις μαρτυρίες παρατήρησης UFO, ενώ δεν ήταν λίγοι εκείνοι που πίστευαν ότι εξωγήινοι επισκέπτονται συστηματικά τη Γη με ιπτάμενους δίσκους.
Τα διαστημικά ταξίδια άρχισαν να θεωρούνται δεδομένα μετά και τις πρώτες προσεδαφίσεις στη Σελήνη και το ευρύ κοινό δεν δυσκολευόταν να πιστέψει ότι εξωγήινα όντα διασχίζουν συστηματικά τον Γαλαξία μέσα σε διαστημόπλοια υψηλής τεχνολογίας.
Το επιστημονικό ενδιαφέρον για την εξωγήινη ζωή αναζωπυρώθηκε και πάλι από την ορμητική ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας. Σημαντικός παράγοντας αυτής της αναγέννησης ήταν η ανάπτυξη της μοριακής βιολογίας και η συνακόλουθη πρόοδος στην κατανόηση της χημικής βάσης της ζωής, όπως η ανακάλυψη της δομής του DNA το 1950 και η αποκρυπτογράφηση του γενετικού κώδικα. ΜΕΡΟΣ Β
Αν σας άρεσε το θέμα κάντε ένα "Like" και κοινοποιήστε το στους Φίλους σας...!
COMMENTS