Συχνά τα πράγματα δεν είναι αυτό που δείχνουν. Μια πόλη δεν είναι απλά μια μεγάλη συγκέντρωση πληθυσμού, κατοικιών και δραστηριοτήτων. Είναι πάνω απ' όλα ένας ζωντανός μεγα-οργανισμός, που υπακούει σε χαοτικούς κανόνες. «Η πόλη δεν είναι παρά μια τρισδιάστατη αρχιτεκτονική των παραστάσεων του εγκεφάλου... Οι λαβύρινθοι της πόλης σχηματίζουν ένα αρχιτεκτονικό ιερογλυφικό, ένα αόρατο σύμβολο που χρησιμοποιείται ποικιλοτρόπως, ασυνείδητα από τους ενοίκους, συνειδητά από τους κρυφούς επόπτες τους, και από πειρατές που συνδέονται με το σύστημα...». Έτσι κωδικοποίησε ο Mauricio Santos-Lobos στο The Spider Glyph in Time τη σύνδεση εγκεφάλου-πόλης. Όπως και ο ανθρώπινος εγκέφαλος, έτσι και η πόλη είναι γεμάτη μυστήρια και μυστικά. Κι όπως υπάρχουν αυτοί που προσπαθούν να ξεκλειδώσουν τα μυστικά του εγκεφάλου μας, έτσι υπάρχουν και εκείνοι που προσπαθούν να αποκωδικοποιήσουν τα μυστικά των πόλεων που ζούμε, με εργαλείο την τέχνη της «μαγείας των μεγαλουπόλεων» (Megapolisomancy).
Παρά την αντίθετη πεποίθηση η Θεσσαλονίκη κάθε άλλο παρά συνηθισμένη πόλη είναι. Πριν από 2316 χρόνια μια ιδιότυπη συνομωσία της γεωγραφίας με την ιστορία, κατέστησε την πόλη «κλειδί» των Βαλκανίων για τους αιώνες που θα ακολουθούσαν. Από τότε η πόλη εξελίχτηκε δυναμικά, πέρασε πολλές ιστορικές φάσεις, έγινε σταυροδρόμι πολιτισμών και οι δρόμοι της στοίχειωσαν από μυστήρια και συνωμοσίες.
Πριν συνεχίσω θα ήθελα να ξεκαθαρίσω κάτι. Δεν είμαι κανένα «ψώνιο» με τη συνωμοσιολογία. Δεν είμαι ούτε καν συνωμοσιολόγος, αν και έτυχε να γνωρίσω προσωπικά αρκετούς. Είμαι απλά ένας αναζητητής συγγραφέας, κι έχω στο ενεργητικό μου κάποια βιβλία που ασχολούνται με το μυστήριο και το θαυμαστό. Θεωρώ πως εμείς οι άνθρωποι είμαστε πολύ παράξενα όντα και ότι ο κόσμος που ζούμε είναι ένα πολύ παράξενο μέρος, γεμάτο γοητευτικά μυστήρια τα οποία η ματαιοδοξία μας κάνει να πασχίζουμε με το μυαλουδάκι μας να ξεδιαλύνουμε. Το μυστήριο βρίσκεται παντού. Μπορώ, αν θέλετε, να το ανακαλύψω για λογαριασμό σας...
Υπάρχει «κάτι» στην ατμόσφαιρα
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί η πόλη που ζούμε αποπνέει μια απροσδιόριστη οσμή μελαγχολίας; Μη μου πείτε τώρα ότι δεν το έχετε καν αντιληφθεί. Η Θεσσαλονίκη είναι φημισμένη, ακόμη και στους ξένους περιηγητές, για τη μελαγχολική της ατμόσφαιρα, όπως είναι φημισμένη και για τα πανέμορφα ηλιοβασιλέματά της. Αν είστε αρκετά ευαίσθητοι και ρομαντικοί, μπορείτε σχετικά εύκολα να αφουγκραστείτε τους μυστικούς ψίθυρους και να διαισθανθείτε τα «ενεργειακά ρεύματα» της Θεσσαλονίκης. Προσωπικά διαισθάνομαι αυτή την απροσδιόριστη οσμή μελαγχολίας να σέρνεται ανάμεσα στις γκρίζες πολυκατοικίες, να γλύφει τα πανάρχαια τείχη, τις θλιβερές μεσαιωνικές εκκλησίες και να τρυπώνει ακόμη και μέσα στο διαμέρισμα μου, και είναι, πιστέψτε με, χειρότερη κι από την υγρασία της θάλασσας!
Η μελαγχολική ατμόσφαιρα της Θεσσαλονίκης δεν γίνεται αντιληπτή από τον καθένα. Πρέπει οι «δέκτες» σου να είναι ανοικτοί και καταλλήλως συντονισμένοι για να την «πιάσουν». Να μπορείς να διαισθάνεσαι την πόλη ως έναν «χρονο-οργανισμό», όπου παρελθόν, παρόν και μέλλον είναι ένα. Όσοι άνθρωποι έζησαν σε μια πόλη άφησαν σ' αυτήν το «στίγμα» τους. Τα αρχαία τείχη, οι εκκλησίες, τα εγκαταλειμμένα σπίτια, οι προπολεμικές πολυκατοικίες έχουν εγκλωβίσει τις σκεπτομορφές των ανθρώπων που έζησαν μέσα τους.
Ο ποιητής της μυστικής Θεσσαλονίκης Μαρίνος Χαραλάμπους λέει ότι στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν 500.000 πρόσγειοι, δηλαδή βρυκόλακες, και μάλλον έχει δίκιο. Αυτοί οι λεγόμενοι «πρόσγειοι» είναι ψυχές Θεσσαλονικέων που έζησαν ανά τους αιώνες στην πόλη μας και αφού πέθαναν δεν μπόρεσαν να αποχωριστούν τα όσα αγάπησαν σ' αυτήν. Ακόμη και μετά θάνατον είναι δεμένοι με τη Θεσσαλονίκη. Γιατί λοιπόν να μην είμαστε δεμένοι μαζί της κι εμείς οι ζωντανοί Θεσσαλονικείς;
Οι «αστικοί θρύλοι» της Θεσσαλονίκης
Μελαγχολική ή όχι η Θεσσαλονίκη ανήκει σ' εκείνη την προνομιακή ομάδα μεγαλουπόλεων, που βρίθουν «αστικούς θρύλους» (Urban Legends). Διαθέτει μια πληθώρα θρύλων, που όλοι μαζί συγκροτούν το λαβύρινθο μιας «μυστικής» πόλης, η οποία κρύβεται περίτεχνα πίσω από την καθημερινή, πουδραρισμένη όψη της Θεσσαλονίκης.
Σχεδόν οι πάντες γνωρίζουν για το περιβόητο «στοιχειωμένο σπίτι», που βρίσκεται στην οδό Βασιλίσσης Όλγας 263, και τους θρύλους που το ζώνουν. Λίγοι ωστόσο γνωρίζουν για τα παράξενα κομβικά μνημεία και «τόπους δύναμης» της Θεσσαλονίκης. Ανάμεσα τους ξεχωρίζουν οι μυστηριώδεις Κήποι του Πασά, ένα μνημείο του οθωμανικού τεκτονισμού, που βρίθει από περίεργα σύμβολα και θεωρείται κομβικό γεωμαγνητικό σημείο από τους οπαδούς της Ιερής Γεωγραφίας. Στην άνω πόλη ξεχωρίζει η «μυστική» πλατεία Τερψιθέας, όπου βρίσκεται ο τουρμπές (μαυσωλείο) του Μουσά Μπαμπα. Κυκλοφορεί η φήμη ότι είναι στοιχειωμένος από το φάντασμα του δερβίση φύλακα του τεκέ. Είναι πάντως ένα μέρος με ισχυρή σούφικη ενέργεια, κάτι που διαισθάνεται όποιος έχει ανοικτές τις «κεραίες» του.
Ένα άλλο παράξενο μνημείο της Θεσσαλονίκης είναι και η λεγόμενη «στήλη των όφεων», που βρίσκεται στο πεζοδρόμιο έξω από τον υποσταθμό της ΔΕΗ στην Αγίου Δημητρίου. Είναι το μοναδικό όρθιο ελληνιστικό μνημείο της πόλης και ο θρύλος λέει ότι προκαλούσε τα φίδια. Κάποτε στην περίοδο της τουρκοκρατίας η περιοχή γύρω της γέμισε από φίδια και απαιτήθηκε η παρέμβαση ενός εξορκιστή χότζα για να τα απομακρύνουν...
Στην οδό Λαγκαδά υπάρχει το συμμαχικό νεκροταφείο του Ζέϊτενλικ, που φιλοξενεί 22.000 κρανία στρατιωτών του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, κυρίως Σέρβων. Πρόκειται για τον ιερότερο τόπο προσκυνήματος των Σέρβων στον ελλαδικό χώρο. Ακόμη και σήμερα το επισκέπτονται χιλιάδες Σέρβοι, που πολέμησαν στα πεδία των μαχών στη Βοσνία και στο Κόσοβο, προσπαθώντας να εντοπίσουν τα οστά των παππούδων τους που σκοτώθηκαν στο Μακεδονικό Μέτωπο. Στην ιερή γεωγραφία των Σέρβων το Ζέϊτενλικ θεωρείται κομβικό σημείο, που δείχνει το δρόμο της θυσίας...
Και τι να πει κανείς για την εκπληκτική ηχητική της Ροτόντας, που μοιάζει μ' ένα αρχαίο μεγαφωνικό σύστημα με «έκο θριαμβικό»; Πρέπει να ακούσετε ένα περιστέρι να φτερουγίζει μέσα της. Μοιάζει σαν το πέταγμα αγγέλου. Μήπως γι' αυτό λεγόταν η Ροτόντα και «Ναός των Αγίων Αγγέλων»;
Αλλά ακόμη και τα πεζοδρόμια της πόλης κρύβουν τα δικά τους μυστικά. Πρόκειται για καπάκια υπονόμων με παράξενα σύμβολα. Ποιος μπορεί ν' αποκρυπτογραφήσει αυτές τις «αστικές σημαδούρες», που ίσως σχετίζονται με τη χαρτογράφηση των ενεργειακών δικτύων και των τελλουρικών ρευμάτων; Ίσως ακόμη τα καπάκια αυτά να οδηγούν απλά σ' ένα υπόγειο δίκτυο στοών, έναν ανήλιαγο κόσμο προσιτό μονάχα σ' ελάχιστους τολμηρούς.
Ένας σκοτεινός κόσμος κάτω από την πόλη
Η Θεσσαλονίκη είναι η πόλη των κάστρων, των πύργων, των βυζαντινών εκκλησιών, των αρχαίων ερειπίων, των νεκροταφείων και των υπόγειων στοών. Κάτω από τα πόδια μας υπάρχει μια υπόγεια Θεσσαλονίκη, που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Κάποτε αυτή η υπόγεια Θεσσαλονίκη ήταν ένα αρκετά πολυσύχναστο μέρος, ενώ σήμερα σώζονται μόνον κάποια μεμονωμένα τμήματα της. Και δεν μιλάμε απλά για κρύπτες, όπως εκείνη στα υπόγεια του Αγίου Δημητρίου ή η κρύπτη του Μακεδονικού Αγώνα κάτω από τη Μητρόπολη. Μιλάμε για ένα καλά οργανωμένο δίκτυο στοών, που ανάγεται στην ελληνιστική εποχή.
Αρχικά υπήρχαν δύο στρατιωτικές σήραγγες, η Φαρδιά και η Στενή που διέτρεχαν την πόλη. Η Στενή σήραγγα (1,7 μέτρα πλάτος και 2 μέτρα ύψος) ξεκινούσε από το λιμάνι, διέτρεχε λοξά τα τείχη, περνώντας κοντά από την εκκλησία των Δώδεκα Αποστόλων και κατέληγε στο σημερινό Επταπύργιο. Η Στενή ξεκινούσε μέσα από τα τείχη, δεξιά από την αριστερή «Πορτάρα», περνούσε κάτω από το Διοικητήριο και κατέληγε στα θαλάσσια στόμια των πύργων του Τοπ Χανέ. Αυτές τις ελληνιστικές στρατιωτικές σήραγγες επέκτειναν αργότερα οι Ρωμαίοι.
Την περίοδο της Pax Romana οι στρατιωτικές σήραγγες περιέπεσαν σε αχρηστία. Η ύπαρξη τους όμως παρακίνησε τους πρώτους Χριστιανούς να δημιουργήσουν ένα παράλληλο δίκτυο κατακομβών, που χρησιμοποιούνταν ως τόποι θρησκευτικής λατρείας και μυστικής συνάθροισης. Οι κατακόμβες αυτές συνέδεαν τους πρωτοχριστιανικούς ναούς μ' ένα λαβυρινθώδες δίκτυο στοών και κατακομβών, που το ξεπερνούσε μονάχα εκείνο της Ρώμης. Ακόμη και σήμερα σώζονται κάποια τμήματά του. Στο δάπεδο του Όσιου Δαβίδ υπάρχει μια καταπακτή, που οδηγεί σ' αυτόν τον υπόγειο κόσμο...
Τις σήραγγες τις χρησιμοποιούσαν και οι βυζαντινοί Αυτοκράτορες για τις «υπερκόσμιες» εμφανίσεις τους: ενώ το πλήθος τους έβλεπε κατά τη διάρκεια της λειτουργίας στον ’γιο Δημήτριο, ξαφνικά, χωρίς να φύγουν από εκεί, εκείνοι εμφανίζονταν στην Αγία Σοφία! Υπήρχε επίσης και η λεγόμενη Στοά των Κάστρων, που διέτρεχε τα τείχη από το Λευκό Πύργο ως το Επταπύργιο και χωρούσε ολόκληρη άμαξα. Τμήμα αυτής της Στοάς σώζεται μέσα στο σούπερ μάρκετ Μερκάτο στην Ιπποδρομίου.
Τον 19ο αιώνα κατασκευάστηκε από «λαγουμτζήδες» η τελευταία υπόγεια σήραγγα στη Θεσσαλονίκη, για να διευκολύνει τη διαφυγή ανθρώπων, κρυφά από τον έλεγχο των πυλών. Βρισκόταν στην Άνω Πόλη, ξεκινούσε από ένα σπίτι μέσα από τα τείχη και έβγαινε σ' έναν οίκο ανοχής έξω από τα τείχη! Τα «διόδια» ήταν δύο λίρες...
Τι να σώζεται άραγε από αυτό τον υπόγειο κόσμο της Θεσσαλονίκης; Μέχρι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο σώζονταν αρκετά τμήματα των υπόγειων στοών. Ορισμένα χρησιμοποιούνταν ως καταφύγια για τους βομβαρδισμούς, ενώ κάποια άλλα ήταν μια ατραξιόν για τολμηρούς τουρίστες, που έντρομοι άκουγαν κάτω από την Εγνατία τον ήχο του διερχόμενου τραμ, που έμοιαζε σαν κεραυνός! Η εργολαβική επέλαση των δεκαετιών του 1950 και του 1960 μείωσε δραματικά τις υπόγειες στοές της πόλης μας, αλλά δεν τις εξαφάνισε. Η κατασκευή του Μετρό είναι σίγουρο ότι θα μας φέρει προ εκπλήξεων...
Ο «Παράδεισος» των Συνωμοσιολόγων
Παρά την αντίθετη πεποίθηση η Θεσσαλονίκη κάθε άλλο παρά συνηθισμένη πόλη είναι. Πριν από 2316 χρόνια μια ιδιότυπη συνομωσία της γεωγραφίας με την ιστορία, κατέστησε την πόλη «κλειδί» των Βαλκανίων για τους αιώνες που θα ακολουθούσαν. Από τότε η πόλη εξελίχτηκε δυναμικά, πέρασε πολλές ιστορικές φάσεις, έγινε σταυροδρόμι πολιτισμών και οι δρόμοι της στοίχειωσαν από μυστήρια και συνωμοσίες.
Πριν συνεχίσω θα ήθελα να ξεκαθαρίσω κάτι. Δεν είμαι κανένα «ψώνιο» με τη συνωμοσιολογία. Δεν είμαι ούτε καν συνωμοσιολόγος, αν και έτυχε να γνωρίσω προσωπικά αρκετούς. Είμαι απλά ένας αναζητητής συγγραφέας, κι έχω στο ενεργητικό μου κάποια βιβλία που ασχολούνται με το μυστήριο και το θαυμαστό. Θεωρώ πως εμείς οι άνθρωποι είμαστε πολύ παράξενα όντα και ότι ο κόσμος που ζούμε είναι ένα πολύ παράξενο μέρος, γεμάτο γοητευτικά μυστήρια τα οποία η ματαιοδοξία μας κάνει να πασχίζουμε με το μυαλουδάκι μας να ξεδιαλύνουμε. Το μυστήριο βρίσκεται παντού. Μπορώ, αν θέλετε, να το ανακαλύψω για λογαριασμό σας...
Υπάρχει «κάτι» στην ατμόσφαιρα
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί η πόλη που ζούμε αποπνέει μια απροσδιόριστη οσμή μελαγχολίας; Μη μου πείτε τώρα ότι δεν το έχετε καν αντιληφθεί. Η Θεσσαλονίκη είναι φημισμένη, ακόμη και στους ξένους περιηγητές, για τη μελαγχολική της ατμόσφαιρα, όπως είναι φημισμένη και για τα πανέμορφα ηλιοβασιλέματά της. Αν είστε αρκετά ευαίσθητοι και ρομαντικοί, μπορείτε σχετικά εύκολα να αφουγκραστείτε τους μυστικούς ψίθυρους και να διαισθανθείτε τα «ενεργειακά ρεύματα» της Θεσσαλονίκης. Προσωπικά διαισθάνομαι αυτή την απροσδιόριστη οσμή μελαγχολίας να σέρνεται ανάμεσα στις γκρίζες πολυκατοικίες, να γλύφει τα πανάρχαια τείχη, τις θλιβερές μεσαιωνικές εκκλησίες και να τρυπώνει ακόμη και μέσα στο διαμέρισμα μου, και είναι, πιστέψτε με, χειρότερη κι από την υγρασία της θάλασσας!
Η μελαγχολική ατμόσφαιρα της Θεσσαλονίκης δεν γίνεται αντιληπτή από τον καθένα. Πρέπει οι «δέκτες» σου να είναι ανοικτοί και καταλλήλως συντονισμένοι για να την «πιάσουν». Να μπορείς να διαισθάνεσαι την πόλη ως έναν «χρονο-οργανισμό», όπου παρελθόν, παρόν και μέλλον είναι ένα. Όσοι άνθρωποι έζησαν σε μια πόλη άφησαν σ' αυτήν το «στίγμα» τους. Τα αρχαία τείχη, οι εκκλησίες, τα εγκαταλειμμένα σπίτια, οι προπολεμικές πολυκατοικίες έχουν εγκλωβίσει τις σκεπτομορφές των ανθρώπων που έζησαν μέσα τους.
Ο ποιητής της μυστικής Θεσσαλονίκης Μαρίνος Χαραλάμπους λέει ότι στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν 500.000 πρόσγειοι, δηλαδή βρυκόλακες, και μάλλον έχει δίκιο. Αυτοί οι λεγόμενοι «πρόσγειοι» είναι ψυχές Θεσσαλονικέων που έζησαν ανά τους αιώνες στην πόλη μας και αφού πέθαναν δεν μπόρεσαν να αποχωριστούν τα όσα αγάπησαν σ' αυτήν. Ακόμη και μετά θάνατον είναι δεμένοι με τη Θεσσαλονίκη. Γιατί λοιπόν να μην είμαστε δεμένοι μαζί της κι εμείς οι ζωντανοί Θεσσαλονικείς;
Οι «αστικοί θρύλοι» της Θεσσαλονίκης
Μελαγχολική ή όχι η Θεσσαλονίκη ανήκει σ' εκείνη την προνομιακή ομάδα μεγαλουπόλεων, που βρίθουν «αστικούς θρύλους» (Urban Legends). Διαθέτει μια πληθώρα θρύλων, που όλοι μαζί συγκροτούν το λαβύρινθο μιας «μυστικής» πόλης, η οποία κρύβεται περίτεχνα πίσω από την καθημερινή, πουδραρισμένη όψη της Θεσσαλονίκης.
Ο τουρμπές Μουσά Μπαμπά (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΓΚΟΛΠΙΟΝ, Χ. Ζαφείρης, ΕΞΑΝΤΑΣ)
Ένα άλλο παράξενο μνημείο της Θεσσαλονίκης είναι και η λεγόμενη «στήλη των όφεων», που βρίσκεται στο πεζοδρόμιο έξω από τον υποσταθμό της ΔΕΗ στην Αγίου Δημητρίου. Είναι το μοναδικό όρθιο ελληνιστικό μνημείο της πόλης και ο θρύλος λέει ότι προκαλούσε τα φίδια. Κάποτε στην περίοδο της τουρκοκρατίας η περιοχή γύρω της γέμισε από φίδια και απαιτήθηκε η παρέμβαση ενός εξορκιστή χότζα για να τα απομακρύνουν...
Άποψη του εσωτερικού της Ροτόντας λίγο πριν την απελευθέρωση (Θεσσαλονίκη 1900 - 1917. Δ. Θεσσαλονίκης. Γ. Μουτσόπουλος. Εκδ. Μ. Μόλχο)
Και τι να πει κανείς για την εκπληκτική ηχητική της Ροτόντας, που μοιάζει μ' ένα αρχαίο μεγαφωνικό σύστημα με «έκο θριαμβικό»; Πρέπει να ακούσετε ένα περιστέρι να φτερουγίζει μέσα της. Μοιάζει σαν το πέταγμα αγγέλου. Μήπως γι' αυτό λεγόταν η Ροτόντα και «Ναός των Αγίων Αγγέλων»;
Αλλά ακόμη και τα πεζοδρόμια της πόλης κρύβουν τα δικά τους μυστικά. Πρόκειται για καπάκια υπονόμων με παράξενα σύμβολα. Ποιος μπορεί ν' αποκρυπτογραφήσει αυτές τις «αστικές σημαδούρες», που ίσως σχετίζονται με τη χαρτογράφηση των ενεργειακών δικτύων και των τελλουρικών ρευμάτων; Ίσως ακόμη τα καπάκια αυτά να οδηγούν απλά σ' ένα υπόγειο δίκτυο στοών, έναν ανήλιαγο κόσμο προσιτό μονάχα σ' ελάχιστους τολμηρούς.
Ένας σκοτεινός κόσμος κάτω από την πόλη
Η Θεσσαλονίκη είναι η πόλη των κάστρων, των πύργων, των βυζαντινών εκκλησιών, των αρχαίων ερειπίων, των νεκροταφείων και των υπόγειων στοών. Κάτω από τα πόδια μας υπάρχει μια υπόγεια Θεσσαλονίκη, που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Κάποτε αυτή η υπόγεια Θεσσαλονίκη ήταν ένα αρκετά πολυσύχναστο μέρος, ενώ σήμερα σώζονται μόνον κάποια μεμονωμένα τμήματα της. Και δεν μιλάμε απλά για κρύπτες, όπως εκείνη στα υπόγεια του Αγίου Δημητρίου ή η κρύπτη του Μακεδονικού Αγώνα κάτω από τη Μητρόπολη. Μιλάμε για ένα καλά οργανωμένο δίκτυο στοών, που ανάγεται στην ελληνιστική εποχή.
Ο πύργος των φυλακών του Επταπυργίου (Γεντί Κουλέ)
Την περίοδο της Pax Romana οι στρατιωτικές σήραγγες περιέπεσαν σε αχρηστία. Η ύπαρξη τους όμως παρακίνησε τους πρώτους Χριστιανούς να δημιουργήσουν ένα παράλληλο δίκτυο κατακομβών, που χρησιμοποιούνταν ως τόποι θρησκευτικής λατρείας και μυστικής συνάθροισης. Οι κατακόμβες αυτές συνέδεαν τους πρωτοχριστιανικούς ναούς μ' ένα λαβυρινθώδες δίκτυο στοών και κατακομβών, που το ξεπερνούσε μονάχα εκείνο της Ρώμης. Ακόμη και σήμερα σώζονται κάποια τμήματά του. Στο δάπεδο του Όσιου Δαβίδ υπάρχει μια καταπακτή, που οδηγεί σ' αυτόν τον υπόγειο κόσμο...
Τις σήραγγες τις χρησιμοποιούσαν και οι βυζαντινοί Αυτοκράτορες για τις «υπερκόσμιες» εμφανίσεις τους: ενώ το πλήθος τους έβλεπε κατά τη διάρκεια της λειτουργίας στον ’γιο Δημήτριο, ξαφνικά, χωρίς να φύγουν από εκεί, εκείνοι εμφανίζονταν στην Αγία Σοφία! Υπήρχε επίσης και η λεγόμενη Στοά των Κάστρων, που διέτρεχε τα τείχη από το Λευκό Πύργο ως το Επταπύργιο και χωρούσε ολόκληρη άμαξα. Τμήμα αυτής της Στοάς σώζεται μέσα στο σούπερ μάρκετ Μερκάτο στην Ιπποδρομίου.
Τον 19ο αιώνα κατασκευάστηκε από «λαγουμτζήδες» η τελευταία υπόγεια σήραγγα στη Θεσσαλονίκη, για να διευκολύνει τη διαφυγή ανθρώπων, κρυφά από τον έλεγχο των πυλών. Βρισκόταν στην Άνω Πόλη, ξεκινούσε από ένα σπίτι μέσα από τα τείχη και έβγαινε σ' έναν οίκο ανοχής έξω από τα τείχη! Τα «διόδια» ήταν δύο λίρες...
Τι να σώζεται άραγε από αυτό τον υπόγειο κόσμο της Θεσσαλονίκης; Μέχρι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο σώζονταν αρκετά τμήματα των υπόγειων στοών. Ορισμένα χρησιμοποιούνταν ως καταφύγια για τους βομβαρδισμούς, ενώ κάποια άλλα ήταν μια ατραξιόν για τολμηρούς τουρίστες, που έντρομοι άκουγαν κάτω από την Εγνατία τον ήχο του διερχόμενου τραμ, που έμοιαζε σαν κεραυνός! Η εργολαβική επέλαση των δεκαετιών του 1950 και του 1960 μείωσε δραματικά τις υπόγειες στοές της πόλης μας, αλλά δεν τις εξαφάνισε. Η κατασκευή του Μετρό είναι σίγουρο ότι θα μας φέρει προ εκπλήξεων...
Ο «Παράδεισος» των Συνωμοσιολόγων
Η Θεσσαλονίκη είναι πράγματι μια Terra Incognita, που ξέρει καλά να φυλά τα μυστικά της. Οι επίδοξοι ερευνητές των μυστηρίων της διατρέχουν τον κίνδυνο να χαθούν μέσα σ' έναν αχαρτογράφητο χώρο, όπου ενδημούν οι θρύλοι και οι φήμες και λιγότερο η αντικειμενική πληροφόρηση. Οι ιστοριοδίφες μπορούν εύκολα να μπερδευτούν από την πληθώρα των γεγονότων που συνέβησαν ανά τους αιώνες στην πόλη. Οι μόνοι τυχεροί ίσως πρέπει να θεωρούνται οι συνωμοσιολόγοι, καθώς η Θεσσαλονίκη είναι ένας «παράδεισος» γι' αυτούς. Όπως τα μέρη που έχουν την ιδιότητα να συγκεντρώνουν αστραπές και καταιγίδες, έτσι και ο μυχός του Θερμαϊκού έχει την τάση να συγκεντρώνει πολιτικά πάθη, μίση, υπερβολές, μυστικιστικές τάσεις και μπόλικες συνωμοσίες.Και ως γνωστόν οι συνωμοσίες αγαπούν το σκοτάδι. Τη νύχτα η Θεσσαλονίκη αλλάζει. Ένας άλλος εαυτός αναδύεται μέσα από το παιχνίδισμα των σκιών. Το μυστήριο τριγυρνά στους δρόμους της, συχνά μάλιστα αρκετά αδιάκριτα. Η Θεσσαλονίκη μοιάζει ν' αποστρέφεται το φως της ημέρας, και να βυθίζεται αυτάρεσκα στον αχαρτογράφητο κόσμο της νύχτας. Μιας νύχτας που ξεγελά το μυαλό των διαβατών, παίζοντας περίτεχνα με σκιές, μνήμες και όνειρα.
Στην ατμόσφαιρα της Θεσσαλονίκης υπάρχει μια παράξενη ενεργειακή φόρτιση, ιδιαίτερα αντιληπτή από τους ρομαντικούς και τους μυστικιστές, που προδιαθέτει για εσωτερικές ενατενίσεις, ιδεολογικές ζυμώσεις, συνθέσεις και συγκρητισμούς. Καθόλου τυχαίο που στην πόλη μας γεννήθηκαν ιδεολογίες και κινήματα, τα οποία άλλαξαν το ρου της ιστορίας της περιοχής.
Το «Αλχημιστικό Εργαστήρι» του 21ου Αιώνα
Όπως και στις αρχές του 20ου αιώνα έτσι και σήμερα η Θεσσαλονίκη ξαναγίνεται το «κλειδί» για τα Βαλκάνια και ως τέτοιο βρίσκεται και πάλι στο επίκεντρο συνωμοσιών, παρασκηνιακών διαβουλεύσεων και μυστικών συμφωνιών. Η πόλη δεν αποτελεί μόνον έδρα οργανισμών περιφερειακής εμβέλειας, όπως ο Οργανισμός για την Ανασυγκρότηση των Βαλκανίων και η Τράπεζα Παρευξείνιας Συνεργασίας. Είναι και έδρα επίσημων Forum, αλλά και μυστικών συναντήσεων, στις οποίες συμμετέχουν πολύ σημαντικά πρόσωπα, τα οποία καθορίζουν με τις αποφάσεις τους το μέλλον της Βαλκανικής.
Πολλοί από εμάς ίσως να μην το έχουν αντιληφθεί, όμως στους δρόμους της Θεσσαλονίκης κυκλοφορούν μυστικοσύμβουλοι, εμπειρογνώμονες, ερευνητές αγοράς, ειδικοί μάνατζερ πολυεθνικών και κατάσκοποι κάθε εθνικότητας. Όλοι έχουν την ιδιότητα να «οσμίζονται το μέλλον» και με τις πληροφορίες που συλλέγουν είναι σε θέση να το σχεδιάζουν κιόλας! Το μέλλον των Βαλκανίων παίζεται τώρα, και μαζί τους και το μέλλον της πόλης μας. Κατά τη γνώμη μου το ραντεβού της Θεσσαλονίκης με τον 21ο αιώνα θα έχει ως αποτέλεσμα την ανάδειξη μιας μοναδικής κοσμοπολίτικης μητρόπολης στο στερέωμα της νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Αρκεί βέβαια οι ίδιοι οι Θεσσαλονικείς ξεπεράσουν το στείρο τοπικισμό τους, απαλλαγούν από τη μίζερη και αδιέξοδη ελλαδοκεντρική αυτολαγνεία που χαρακτηρίζει την αθηναϊκή ελίτ, αποκτήσουν ένα όραμα, που δένει με το κοσμοπολίτικο παρελθόν της πόλης τους, και ανοιχτούν άφοβα προς το μέλλον. Η τύχη βοηθά τους τολμηρούς. Πόσο μάλιστα αν είναι Θεσσαλονικείς...
COMMENTS