Φάτα Μοργκάνα: Το περίεργο φαινόμενο του αντικατοπτρισμού

Φάτα Μοργκάνα: Το περίεργο φαινόμενο του αντικατοπτρισμού

Ο μύθος λέει ότι η Φάτα Μοργκάνα ήταν η ετεροθαλής αδελφή του βασιλιά Αρθούρου.

Κατοικούσε σε κρυστάλλινα παλάτια στον βυθό της θάλασσας και ήταν ειδήμων στη δημιουργία οπτικών ψευδαισθήσεων. Με τις μαγικές της δυνάμεις μπορούσε να εμφανίζει ψεύτικες εικόνες κάστρων που αιωρούνταν επάνω από τις ακτές παρασύροντας τους ναυτικούς σε ναυάγια.

Προφανώς γι΄ αυτόν τον λόγο τα πιο περίεργα φαινόμενα αντικατοπτρισμού – που συμβαίνουν και σήμερα – φέρουν το όνομά της.

Αντικείμενα που πετούν

Το καλοκαίρι, όταν ο αέρας που φυσά στην επιφάνεια της θάλασσας τύχει να είναι πολύ πιο κρύος από τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, ίσως δεις κάτι πολύ παράξενο. Μπορεί ξαφνικά να παρατηρήσεις μικρά σκάφη ή μεγάλα πλοία, ψηλά τείχη, μεγαλοπρεπή μέγαρα, οροσειρές, παράξενες πόλεις και τοπία να ίπτανται επάνω από τον ορίζοντα, εκεί όπου η θάλασσα συναντά τον ουρανό.

Το φαινόμενο αυτό είναι ένα παράξενο παιχνίδισμα της ατμόσφαιρας και πιστεύεται ότι προκαλείται από τη διάθλαση των ακτινών του φωτός. Χάρη σε αυτό αντικείμενα, τα οποία στην πραγματικότητα βρίσκονται έως και εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά, εμφανίζονται παραμορφωμένα (υπερυψωμένα, μεγεθυμένα ή ανεστραμμένα) επάνω από τον ορίζοντα. Η εικόνα τους μεταβάλλεται κάθε λεπτό και τελικά εξαφανίζονται απρόσμενα, όπως παρουσιάστηκαν.

Πρόκειται για την οφθαλμαπάτη που ονομάζεται Φάτα Μοργκάνα, γιατί μιμείται τα κόλπα της ξακουστής μάγισσας. Θα μπορούσε ακόμα να εκληφθεί και ως προμήνυμα καταστροφής, αφού συνήθως συμβαίνει πριν από μια θαλασσινή καταιγίδα.

Φάτα Μοργκάνα στην Ελλάδα

Το φαινόμενο έχει παρατηρηθεί στον βόρειο Ευβοϊκό κόλπο κοντά στη Λάρυμνα. Όμως πολλοί κατατάσσουν στην ίδια κατηγορία και τους γνωστούς Δροσουλίτες, τις σκιές πολεμιστών που παρελαύνουν κάθε χρόνο την πρώτη εβδομάδα του Ιουνίου σαν φαντάσματα στο Φραγκοκάστελο της Κρήτης (ανατολικά της Χώρας των Σφακίων), όταν δε φυσάει βοριάς.

Βέβαια κάποιοι ισχυρίζονται ότι δεν πρόκειται για φαντάσματα αλλά για τα είδωλα στρατιωτών που κάνουν ασκήσεις σε κάποια βορειοαφρικανική χώρα και αντικατοπτρίζονται στην περιοχή λόγω του φαινομένου Φάτα Μοργκάνα (!).

Στην Ιταλία

Η πιο κλασική τοποθεσία εμφάνισης του φαινομένου είναι οι ακτές του Ρήγιου της Καλαβρίας στη νότια Ιταλία (στα στενά της Μεσσήνης). Κοιτάζοντας απέναντι στις ακτές της σικελικής Μεσσήνης μια ημέρα που ο καιρός είναι κατάλληλος κάποιοι τυχεροί γίνονται μάρτυρες ενός εντυπωσιακού αντικατοπτρισμού Φάτα Μοργκάνα που περιλαμβάνει βουνά και κρυστάλλινα παλάτια με άλση και κιονοστοιχίες. Καθώς φυσάει ο άνεμος, οι εικόνες ταλαντεύονται μαγικά ανάμεσα στη θάλασσα και τον ουρανό.

Σχετικές αναφορές υπάρχουν από τον ιστορικό του 6ου μ.Χ. αιώνα Διόδωρο τον Σικελιώτη. Σύμφωνα με τους θρύλους, η Φάτα Μοργκάνα είχε το πιο όμορφο και το πιο αρχαίο από όλα τα παλάτια της στο θαλάσσιο στενό ανάμεσα στην Ιταλία και τη Σικελία. Από αυτό το παλάτι λέγεται ότι προέρχονταν όλες οι νεράιδες και οι μάγοι της Μεσογείου.

Αλάσκα, Βόρειος και Νότιος Πόλος, Φινλανδία και Σαχάρα

Μια σπάνια οπτική ψευδαίσθηση λέγεται επίσης ότι παρουσιάζεται εκεί όπου υπάρχουν μεγάλες μάζες πάγου ή στις ερήμους: Στην Αλάσκα, τη Φινλανδία, τον Βόρειο Πόλο και την Ανταρκτική, καθώς και στις ερήμους της Σαχάρας και της Αριζόνα, όπου εμφανίζονται μυστηριώδεις άγνωστες πόλεις και βουνά.

Το αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας χρηματοδότησε το 1913 μια εξερευνητική αποστολή στον Βόρειο Πόλο για την αναζήτηση μιας άγνωστης ηπείρου με χιονισμένες βουνοκορφές και κοιλάδες που πιστευόταν ότι απείχε περίπου 120 μίλια από το βορειότερο άκρο της Βόρειας Αμερικής (Crocker Land). Ήδη νωρίτερα δύο εξερευνητές του Βόρειου Πόλου ισχυρίζονταν ότι την είχαν δει:

Ο Σκοτσέζος διοικητής του Βασιλικού Ναυτικού Sir John Ross το 1818 και ο Άγγλος ναύαρχος Robert Peary το 1906. Οι νέοι ερευνητές αντίκρισαν την ίδια παράξενη Γη – θρύλο των Εσκιμώων, αλλά καθώς η εικόνα της εξαφανίστηκε με την κίνηση του ήλιου, πίστεψαν τελικά ότι επρόκειτο για οφθαλμαπάτη.

Ιπτάμενος Ολλανδός, το πλοίο – φάντασμα

Ο θρύλος του πλοίου Flying Dutchman (Ιπτάμενος Ολλανδός) θέλει το καταραμένο αυτό σκάφος να στοιχειώνει τις θάλασσες μέχρι το τέλος του κόσμου (από το 1729 που εξαφανίστηκε πλέοντας κοντά στο Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας). Πολλοί ναυτικοί ισχυρίζονται ότι το έχουν δει στα ταξίδια τους να πλέει με ανοικτά πανιά, αιωρούμενο αρκετά μέτρα επάνω από το νερό. Η ναυτική δεισιδαιμονία πάντως το θεωρεί κακό οιωνό. Ωστόσο οι επιστήμονες εκτιμούν ότι το πλοίο – φάντασμα είναι ο αντικατοπτρισμός πραγματικών πλοίων, δηλαδή περιπτώσεις Φάτα Μοργκάνα.

Φάτα Μοργκάνα προκάλεσε την τραγωδία του Τιτανικού;

Τον περασμένο Απρίλιο κυκλοφόρησε η υπόθεση ότι ο Τιτανικός οδηγήθηκε στο τραγικό ναυάγιο εξαιτίας μιας οφθαλμαπάτης. Η οπτική ψευδαίσθηση έμοιαζε με ένα τείχος νερού, το οποίο έκρυβε το παγόβουνο που καραδοκούσε στη ρότα του πλοίου δημιουργώντας έναν ψεύτικο ορίζοντα επάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Όταν η οφθαλμαπάτη τύπου Φάτα Μοργκάνα διαλύθηκε, ήταν πλέον πολύ αργά. Σύμφωνα με τον Άγγλο ιστορικό και συγγραφέα Tim Martin που διατύπωσε αυτή τη θεωρία, οι αποδείξεις βασίζονται σε μετεωρολογικά αρχεία της εποχής και στοιχεία από αυτόπτες μάρτυρες.

Πόλη- φάντασμα εμφανίστηκε στην Κίνα

Ίσως κανένα περιστατικό Φάτα Μοργκάνα δεν μπορεί να συγκριθεί με την εμφάνιση μιας ολόκληρης πόλης με ουρανοξύστες, βουνά και δέντρα στον ορίζοντα της κινεζικής πόλης Huangshan της ανατολικής Κίνας, επάνω από τον ποταμό Xin’an. Το μοναδικό αυτό γεγονός συνέβη στις 16 Ιουνίου 2011 και ο γιγαντιαίος, αληθοφανής αντικατοπτρισμός άφησε άφωνους τους κατοίκους της πόλης.

Γεγονός είναι πως είχαν προηγηθεί έντονες βροχοπτώσεις κατά μήκος του ποταμού, ενώ επίσης επικρατούσε έντονη υγρασία. Κατά το σούρουπο έντονη ομίχλη κάλυψε τον ουρανό επάνω από το ποτάμι και τα ψηλά κτίρια της πόλης – φάντασμα εμφανίστηκαν από το πουθενά οδηγώντας τους κατοίκους στην υπόθεση ότι το μυστηριώδες «όραμα» που αντίκρισαν ήταν μια πύλη σε έναν άγνωστο πολιτισμό.

Οι επιστήμονες απέδωσαν το εντυπωσιακότατο συμβάν σε οφθαλμαπάτη, η οποία προκαλείται όταν η υγρασία του αέρα είναι θερμότερη από αυτή της επιφάνειας του νερού, δηλαδή – για άλλη μια φορά – σε Φάτα Μοργκάνα. Ναι, αλλά ποια πόλη αντικατοπτριζόταν; Άγνωστο…