Ήταν 27 Απριλίου του 1875, όταν ο Χαρίλαος Τρικούπης ανήλθε για πρώτη φορά στην εξουσία της χώρας, υποσχόμενος να φέρει τον εκσυγχρονισμό στην «πρωτόγονη» τότε Ελλάδα. Ο Τρικούπης πέτυχε πολλά, όπως τον εκδημοκρατισμό της χώρας και σειρά από άλλες μεταρρυθμίσεις, ωστόσο το όνομα του συνδέθηκε με το περίφημο «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν» του 1892 και τη χρεοκοπία της χώρας για τον ίδιο περίπου λόγο που παραλίγο να συμβεί και στις ημέρες μας: Η χώρα είχε «πνιγεί» από τα δάνεια.
Η ζωή του μέχρι την άνοδο στην εξουσία
Γεννήθηκε στο Ναύπλιο στις 11 Ιουλίου 1832 και ήταν γιος του πολιτικού και ιστορικού Σπυρίδωνα Τρικούπη και της Αικατερίνης Μαυροκορδάτου, αδελφής του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου. Ο Τρικούπης, υπηρέτησε στο Διπλωματικό Σώμα, ενώ το 1863 ήταν επικεφαλής της Ελληνικής αντιπροσωπείας, που διαπραγματεύτηκε την προσάρτηση των Ιονίων Νήσων στην Ελλάδα.
«Το βάπτισμα του πυρός» στην πολιτική - Ο Τρικούπης υπουργός Εξωτερικών
Το 1865 εκλέχθηκε για πρώτη φορά βουλευτής Μεσολογγίου υπό το συνδυασμό του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου ο οποίος, όταν σχημάτισε κυβέρνηση, του εμπιστεύθηκε το κρίσιμο Υπουργείο Εξωτερικών σε ηλικία μόλις 33 ετών, με αποστολή να διαχειριστεί την «καυτή πατάτα» της Κρητικής Επανάστασης.
Από τις πρώτες μέρες του ως υπουργός, ο Τρικούπης φρόντισε να αποκαταστήσει το κύρος του κράτους απέναντι στους ξένους, ενώ διαμόρφωσε και μια εθιμοτυπία η οποία ισχύει μέχρι σήμερα: Ως νέος Υπουργός Εξωτερικών δεν επισκέφθηκε εκείνος πρώτος τους ξένους πρεσβευτές στην Αθήνα, αλλά απαίτησε να τον επισκεφθούν αυτοί πρώτοι.
Η άνοδος του στην εξουσία: Η «αρχή της δεδηλωμένης» και οι μεταρρυθμίσεις του Τρικούπη
Στις 27 Απριλίου 1875, ο Χαρίλαος Τρικούπης εκλέγεται για πρώτη φορά πρωθυπουργός και θα κυριαρχήσει για τα επόμενα 20 χρόνια στο πολιτικό σκηνικό, ως εκπρόσωπος της ανερχόμενη αστικής τάξης. Μεγάλοι του αντίπαλοι θα είναι αρχικά ο πολιτικός του μέντορας Αλέξανδρος Κουμουνδούρος και στη συνέχεια ο «λαϊκιστής» Θεόδωρος Δηλιγιάννης, που εκπροσωπούσαν τα «παλιά τζάκια». Ο Χαρίλαος Τρικούπης θα παραμείνει στο τιμόνι της χώρας για περίπου 11 χρόνια.
Η αρχή της δεδηλωμένηςΜία από τις πρώτες του μεταρρυθμίσεις ήταν η θέσπιση της «αρχής της δεδηλωμένης», σύμφωνα με την οποία η κυβέρνηση οφείλει να έχει τη «δεδηλωμένη» εμπιστοσύνη της απόλυτης πλειοψηφίας των Βουλευτών, προκειμένου να διασφαλίζεται η δημοκρατική νομιμοποίηση της κυβέρνησης, την οποία μέχρι τότε όριζε ο βασιλιάς, αγνοώντας τις περισσότερες φορές τα αποτελέσματα των εκλογών.
Το θέμα της κυβερνητικής πλειοψηφίας στο Κοινοβούλιο, το είχε θέσει για πρώτη φορά ένα χρόνο πριν σε άρθρο του στην εφημερίδα Καιροί με τον τίτλο «Τίς πταίει», στο οποίο κατηγορούσε τον βασιλιά Γεώργιο Α' ότι εφάρμοζε καθεστώς απόλυτης μοναρχίας, ενώ είχε υποστηρίξει τον δικομματισμό, την δημιουργία δηλαδή δύο κομμάτων εξουσίας τα οποία θα ασκούσαν την κυβερνητική πολίτική.
Η διώρυγα της Κορίνθου και άλλες μεταρρυθμίσεις
Σε μια συνέχεια των προοδευτικών μεταρρυθμίσεων που έφερε στην Ελλάδα, ο Τρικούπης στην κυβέρνηση που συγκρότησε τον Μάρτιο του 1882, αναδιοργάνωσε την αστυνομία, την αγροφυλακή και τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων και αποφάσισε την αποξήρανση της λίμνης Κωπαΐδας και τη δημιουργία σιδηροδρομικού δικτύου, ενώ στην επόμενη κυβέρνηση που συγκρότησε το 1886 μείωσε τον αριθμό των βουλευτών από 240 σε 150, ενώ ένα από τα μεγαλύτερα αναπτυξιακά του έργα, ήταν η κατασκευή της διώρυγας της Κορίνθου το 1893, από τον Έλληνα μηχανικό Πέτρο Πρωτοπαπαδάκη.
Τα δάνεια και το «δυστυχώς επτωχεύσαμεν»
Το φιλόδοξο πρόγραμμα του Τρικούπη, «προσέκρουσε» πάνω στο χρόνιο πρόβλημα της Ελλάδας: Τα έσοδα της χώρας ήταν ελάχιστα και η κυβέρνηση αναγκαζόταν να συνάπτει διαρκώς νέες δανειακές συμβάσεις. Από το 1879 μέχρι το 1890 είχαν συναφθεί οκτώ εξωτερικά δάνεια και πέντε εσωτερικά, ενώ παράλληλα ξεσπούσε η σταφιδική κρίση. Τον Μάιο του 1892, στη νέα κυβέρνηση που σχημάτισε, ο Τρικούπης υιοθέτησε ένα πιο τεχνοκρατικό προφίλ, παρουσιάζοντας ένα σκληρό πρόγραμμα περικοπών στις δημόσιες δαπάνες και μέτρων αυστηρής λιτότητας, όπως οι έμμεσοι φόροι.
Η λαϊκή δυσαρέσκεια στο πρόσωπο του λόγω της φορολογικής του πολιτικής ήταν έντονη, με τον ελληνικό Τύπο να του κολλά τα προσωνύμια «Φορομπήχτης» και «Πετρέλαιος». Εν τέλει, η χώρα δεν θα μπορέσει να αποπληρώσει τα δυσβάστακτα χρέη της και ο ίδιος στις 10 Δεκεμβρίου του 1893 από το βήμα της Βουλής, αφού περιέγραψε την τραγική οικονομική κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει η χώρα και την αδυναμία του να εξασφαλίσει νέο αγγλικό δάνειο σύμφωνα με το wikipedia, κήρυξε την χρεοκοπία της Ελλάδας, αναφωνώντας το γνωστό: «Δυστυχώς Επτωχεύσαμεν».
Τα επόμενα χρόνια η χώρα θα τεθεί υπό Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο, στον οποίο εκχωρήθηκαν τα έσοδα των μονοπωλιακών προϊόντων όπως το οινόπνευμα, τα σπίρτα τα τραπουλόχαρτα και άλλα προϊόντα, οι επιπτώσεις του οποίου θα φθάσουν μέχρι την είσοδο της Ελλάδας στην ΕΟΚ.
Ο επίλογος του πολιτικού βίου του Τρικούπη
Η κυβέρνηση Τρικούπη παραιτήθηκε αμέσως μετά την ανακοίνωση της πτώχευσης, ενώ στις εκλογές του 1895, το κόμμα του συνετρίβη και ο ίδιος δεν εκλέχθηκε καν βουλευτή στο Μεσολόγγι όπου έβαζε υποψηφιότητα, χάνοντας την έδρα για τέσσερις ψήφους από τον Γουλιμή. Τότε διατύπωσε τη γνωστή ρήση: «Ανθ' ημών Γουλιμής... Καληνύχτα σας!». Στη συνέχεια αναχώρησε για ένα ταξίδι στην Ευρώπη.
Αποσύρθηκε στις Κάννες όπου και πέθανε στις 30 Μαρτίου του 1896, ενώ λίγο πριν το θάνατό του ήταν εν αγνοία του υποψήφιος στις αναπληρωματικές εκλογές όπου και εξελέγη πανηγυρικά.
Ο Χαρίλαος Τρικούπης προσπάθησε να φέρει στην Ελλάδα μια σειρά μεταρρυθμίσεων, ενώ επί της ουσίας έφερε την κοινοβουλευτική δημοκρατία. Όμως το μέγα σφάλμα του, που δεν του συγχώρεσε ποτέ η Ιστορία, ήταν ότι βασίστηκε υπερβολικά στην ξένη βοήθεια, «κληροδότημα» που βάρυνε την Ελλάδα και τα επόμενα χρόνια, μέχρι σήμερα: Η χώρα να πνίγεται από τους δανειστές της, με αποτέλεσμα οι περικοπές να πλήττουν τον Ελληνικό λαό...
ΠΗΓΗ
Σε μια συνέχεια των προοδευτικών μεταρρυθμίσεων που έφερε στην Ελλάδα, ο Τρικούπης στην κυβέρνηση που συγκρότησε τον Μάρτιο του 1882, αναδιοργάνωσε την αστυνομία, την αγροφυλακή και τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων και αποφάσισε την αποξήρανση της λίμνης Κωπαΐδας και τη δημιουργία σιδηροδρομικού δικτύου, ενώ στην επόμενη κυβέρνηση που συγκρότησε το 1886 μείωσε τον αριθμό των βουλευτών από 240 σε 150, ενώ ένα από τα μεγαλύτερα αναπτυξιακά του έργα, ήταν η κατασκευή της διώρυγας της Κορίνθου το 1893, από τον Έλληνα μηχανικό Πέτρο Πρωτοπαπαδάκη.
Τα δάνεια και το «δυστυχώς επτωχεύσαμεν»
Το φιλόδοξο πρόγραμμα του Τρικούπη, «προσέκρουσε» πάνω στο χρόνιο πρόβλημα της Ελλάδας: Τα έσοδα της χώρας ήταν ελάχιστα και η κυβέρνηση αναγκαζόταν να συνάπτει διαρκώς νέες δανειακές συμβάσεις. Από το 1879 μέχρι το 1890 είχαν συναφθεί οκτώ εξωτερικά δάνεια και πέντε εσωτερικά, ενώ παράλληλα ξεσπούσε η σταφιδική κρίση. Τον Μάιο του 1892, στη νέα κυβέρνηση που σχημάτισε, ο Τρικούπης υιοθέτησε ένα πιο τεχνοκρατικό προφίλ, παρουσιάζοντας ένα σκληρό πρόγραμμα περικοπών στις δημόσιες δαπάνες και μέτρων αυστηρής λιτότητας, όπως οι έμμεσοι φόροι.
Η λαϊκή δυσαρέσκεια στο πρόσωπο του λόγω της φορολογικής του πολιτικής ήταν έντονη, με τον ελληνικό Τύπο να του κολλά τα προσωνύμια «Φορομπήχτης» και «Πετρέλαιος». Εν τέλει, η χώρα δεν θα μπορέσει να αποπληρώσει τα δυσβάστακτα χρέη της και ο ίδιος στις 10 Δεκεμβρίου του 1893 από το βήμα της Βουλής, αφού περιέγραψε την τραγική οικονομική κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει η χώρα και την αδυναμία του να εξασφαλίσει νέο αγγλικό δάνειο σύμφωνα με το wikipedia, κήρυξε την χρεοκοπία της Ελλάδας, αναφωνώντας το γνωστό: «Δυστυχώς Επτωχεύσαμεν».
Τα επόμενα χρόνια η χώρα θα τεθεί υπό Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο, στον οποίο εκχωρήθηκαν τα έσοδα των μονοπωλιακών προϊόντων όπως το οινόπνευμα, τα σπίρτα τα τραπουλόχαρτα και άλλα προϊόντα, οι επιπτώσεις του οποίου θα φθάσουν μέχρι την είσοδο της Ελλάδας στην ΕΟΚ.
Ο επίλογος του πολιτικού βίου του Τρικούπη
Η κυβέρνηση Τρικούπη παραιτήθηκε αμέσως μετά την ανακοίνωση της πτώχευσης, ενώ στις εκλογές του 1895, το κόμμα του συνετρίβη και ο ίδιος δεν εκλέχθηκε καν βουλευτή στο Μεσολόγγι όπου έβαζε υποψηφιότητα, χάνοντας την έδρα για τέσσερις ψήφους από τον Γουλιμή. Τότε διατύπωσε τη γνωστή ρήση: «Ανθ' ημών Γουλιμής... Καληνύχτα σας!». Στη συνέχεια αναχώρησε για ένα ταξίδι στην Ευρώπη.
Αποσύρθηκε στις Κάννες όπου και πέθανε στις 30 Μαρτίου του 1896, ενώ λίγο πριν το θάνατό του ήταν εν αγνοία του υποψήφιος στις αναπληρωματικές εκλογές όπου και εξελέγη πανηγυρικά.
Ο Χαρίλαος Τρικούπης προσπάθησε να φέρει στην Ελλάδα μια σειρά μεταρρυθμίσεων, ενώ επί της ουσίας έφερε την κοινοβουλευτική δημοκρατία. Όμως το μέγα σφάλμα του, που δεν του συγχώρεσε ποτέ η Ιστορία, ήταν ότι βασίστηκε υπερβολικά στην ξένη βοήθεια, «κληροδότημα» που βάρυνε την Ελλάδα και τα επόμενα χρόνια, μέχρι σήμερα: Η χώρα να πνίγεται από τους δανειστές της, με αποτέλεσμα οι περικοπές να πλήττουν τον Ελληνικό λαό...
ΠΗΓΗ
COMMENTS